W jaki sposób historyczne doświadczenia polskiej zbiorowości zmieniły polską literaturę? Kiedy rozpoczął się i jak przebiegał proces upraszczania i przystosowywania literatury wielkiego romantyzmu do wąsko pojmowanych, narodowych potrzeb? Czym była "poezja krajowa", stworzone przez nią style zachowań, symbole i gesty, które prędko zapanowały nad polskim życiem i wykazały tak wielką trwałość, że można je było jeszcze dostrzec w manifestacjach polskiego Sierpnia 1980 roku i w późniejszych działaniach "Solidarności"? W Purpurowym płaszczu Mickiewicza Maria Janion odsłania źródła pisania i myślenia kształtujące przez ponad sto lat polską mentalność. Pomiędzy powstaniem listopadowym a powstaniem styczniowym uformowały się i utrwaliły dzięki poezji wzorce patriotyzmu i wynikające z nich kryteria wartościowania. Równocześnie powstał i upowszechnił się zbyt jednoznaczny, uproszczony sposób odczytywania literatury wieszczów. W efekcie wielkie dzieła polskiego romantyzmu pozbawiono obecnej w nich filozofii egzystencji, dylematów wolności jednostki, tragiczno-ironicznych napięć. Purpurowy płaszcz Mickiewicza to książka, która jest kluczem do zrozumienia współczesnych sporów o romantyzm.