Szukaj
Lipiec 2019
Cień gilotyny wydłużył się i legł nie tylko na swojej epoce, ponieważ głęboko zapadł w ludzkiej pamięci. Ocet i łzy to książka poruszająca wciąż niezwykle trudne i bolesne kwestie, choć od opisywanych wydarzeń upłynęło już ponad dwieście lat. Milewska potrafi jednak z niezwykłą wrażliwością i dociekliwością podążać ścieżkami rewolucyjnego szaleństwa, śledząc paradoksy wydarzenia, które wydawałoby się, zostało już gruntownie zbadane i wielokrotnie ocenione. Prezentując jednak oprócz faktografii tamtych czasów również mniej znaną sztukę i interpretując jej wymowę, sięga ku wartościom uniwersalnym, a narracja historyczna przyjmuje momentami formę eseju o pragnieniu wolności tak silnym, że przeradzającym się w obłęd.
Czerwiec 2019
„Dokucza mi samotność, bezsilność i – o wstydzie! – odczuwam zupełnie drobnoburżuazyjne tęsknoty za zakochaniem się” – pisał w 1945 r. w liście do Zofii Hertz nie kto inny jak Jerzy Giedroyć, późniejszy redaktor paryskiej „Kultury”, polityk, mąż stanu, postać, bez której trudno wyobrazić sobie powojenną historię polityczną Polski.
Przybyszewska zbudowała postać, która nie przystaje do powszechnych wyobrażeń o tradycyjnej roli kobiet ani też nie jest jej prostą negacją. Udało się 80 lat temu złożyć w całość marzenia o emancypacji przez edukację, baśń o opłacalności i atrakcyjności pracy naukowej oraz opowieść o odporności na kuszące pułapki roli żony i matki.
Maj 2019
„Odkrywanie nowoczesnej Europy” powinno stać się lekturą obowiązkową. Książka pokazuje, jak niestabilna jest obietnica wolnego świata, jak efemeryczna tożsamość europejska. Schlögel umiejętnie opiewa na zawsze stracony świat nowoczesności, nawołując przy tym, by poszerzać kanony, rewidować tradycje. To niejedynie kwestia historycznej dociekliwości; gra toczy się o zdolność naszego słownika do konfrontowania się z tym, co odmienne. Wiedząc, jak wielojęzyczna jest nasza tradycja, zyskujemy zdolność do nieoczywistych, pozornie wytrącających z równowagi spotkań.
Marzec 2019
„Koty” zdecydowanie nie są tylko traktatem naukowym sprzed półtora wieku. Zwierzęta opisywane przez Champfleury’ego, tak samo jak i nasze, budzą właścicieli nad ranem w przypływie energii lub przychodzą dopraszając się o uwagę, akurat podczas najważniejszych obowiązków. Mnogość źródeł wykorzystanych przez autora, niesamowite ilustracje oraz inwencja literacka sprawiają, że dzieło to czyta się niesamowicie lekko i przyjemnie. Zdecydowanie jest to lektura dla każdego miłośnika „brytanów Akteona”, jak złowieszczo nazywa koty wspomniany VI-wieczny konstantynopolitańczyk, wściekły z powodu skradzionej kuropatwy. Dzieło nie tylko zaskakuje pięknym językiem, ale i ogromną wrażliwością autora. Świadectwo tej wielkiej zmiany w traktowaniu zwierząt nieposłusznych człowiekowi przynosi czytelnikowi ogromną satysfakcję. Morał również ukazuje się jasno i przejrzyście – niech żyją koty!
Eseje George’a Steinera pisane są tak, jakby autorowi zupełnie obojętna była reakcja czytelników. Uściślijmy – nie przejmuje się komentarzami innych, bo pisze o tym, co jego samego interesuje. A czytelnik? On ma z tego wiele pożytku, przede wszystkim spotyka go możliwość obcowania z niespotykaną erudycją i szacunkiem dla słowa. Steiner to autor szczególny, a czytanie wydanego właśnie zbioru esejów przyprawia o dreszcze. Jest niemal przyjemnością ekstatyczną, bo autor z każdym słowem obchodzi się jak z klejnotem.
Eseje z "New Yorkera" 1966-1997 – Artur Baranowski, ZCyklu.pl, 03.2019
Styczeń 2019
„Dzieje grzechu…” to tom potrzebny i ważny. Autorka opisuje zjawisko dobrze znane, choć zawsze pomijane lub traktowane jako podrzędne względem innych walorów dzieła, a nie jako metoda per se. Pozostaje mieć nadzieję, że pionierska książka Stusińskiej ostatecznie zakończy erę książek oprawionych w gazety, wstydliwe „polowanie na czarownice” i otworzy dyskusję o różnie pojmowanej twórczości pornograficznej.
Dzieje grzechu – Karol Poręba, Tygodnik ArtPapier, 01.2019
Wrzesień 2018
Między wierszami wyłania się właśnie kwestia stworzenia „Kultury”, która stała się przecież jednym z najważniejszych wydarzeń naszego życia politycznego i kulturalnego, czego z pewnością ani jej redaktor, ani jego najbliżsi współpracownicy z Gustawem Herlingiem-Grudzińskim i Józefem Czapskim na czele nie mogli przewidzieć, ani wyobrazić sobie w ówczesnej dramatycznej sytuacji, w jakiej znalazła się polska inteligencja na emigracji. Esej koresponduje z wydanym w ubiegłym roku przez Instytut Książki reprintem pierwszego numeru „Kultury”, gdzie w komentarzach postawione zostało pytanie o „ojcostwo” czasopisma – czy należało przyznać je jego wielkiemu redaktorowi, czy może jednak Gustawowi Herlingowi-Grudzińskiemu? Nie wydaje się, aby sprawa ta została ostatecznie rozstrzygnięta. I jeszcze słowa uznania dla Piotra Kłoczowskiego, redaktora serii noszącej nazwę „Biblioteka Mnemosyne”, czyli odwołującej się do bogini pamięci z greckiej mitologii, serii tak bardzo treściowo różnorodnej, a jednocześnie niezwykle spójnej w swym intelektualnym zamierzeniu.
Jerzy Giedroyć w 1946 roku – PD, Rynek-ksiazki.pl, 09.2018
Sierpień 2018
Jerzy Limon pisze o cenzurze towarzyszącej przez wieki dziełom Szekspira, o zmęczonych skrybach, którzy przy blasku świecy grubo po północy przepisywali dramaty Szekspira, dopisując lub skreślając pojedyncze wyrazy... O niewiarygodnych losach jego dzieł, zbieranych w całość. O teatrach budowanych obok aren do walk zwierząt, w najpodlejszych miejscach, o seksie tamtych czasów, higienie, o obyczajach władców. O cudzołożnikach i ofiarach kiły. O aktorach szekspirowskich i o samym dramatopisarzu w kontekście erotyki tamtych czasów. Czyta się o tym wszystkim z zapartym tchem!
Szekspir bez cenzury – Ilona Słojewska, Dziennik Teatralny, 08.2018
Hasła tego uciesznego słownika nie objaśniają wieloznaczności Szekspirowskiego tekstu, ale drążą odbijającą się w języku obyczajowość elżbietańskiej Anglii, tropią ślady cenzury, stosunku do seksualnych przekroczeń, a nawet topografię londyńskich burdeli.
Jeszcze ciekawsza jest również rozpisana na hasła opowieść o biednych polskich tłumaczach, którzy do obscenów u Szekspira podchodzili z czasem coraz odważniej, ale starali się nie do końca uchybić przy tym cnocie. Warto też wspomnieć o obrazkach, na których można obejrzeć m.in. zabytkowe dilda i pasy cnoty oraz stosunki nierządne przedstawione w sposób alegoryczny, ale jednocześnie jakże dosłowny.
Szekspir bez cenzury – Paweł Goźliński, Książki. Magazyn do czytania, 08.2018
Wiele już książek napisano o Jerzym Giedroyciu, wiele wydano tomów korespondencji Redaktora i jego najbliższych współpracowników z autorami „Kultury”, wiele jeszcze pojawi się prac o tym, jak chce wielu, najważniejszym polskim czasopiśmie XX wieku. Ale wsparty wyborem listów szkic Sławomira M. Nowinowskiego wyróżnia się na tym tle nie tylko chłodną elegancją frazy, w niejednym nie ustępującej Hostowcowi, lecz i ambicją, by opisać Giedroycia w chwili najważniejszego wyboru, na rozdrożu.
Jerzy Giedroyć w 1946 roku – Wojciech Stanisławski, wPolityce.pl, 08.2018
Publikacja Miry Marcinów, choć pozostaje pracą naukową, jest jednocześnie lekturą atrakcyjną nie tylko dla specjalistów, ale i dla tych, których interesuje kulturowe funkcjonowanie szaleństwa oraz społeczne interpretowanie tego, co za szaleństwo bywa uznawane. W tomie pierwszym autorka koncentruje się na melancholii, rekonstruując proces stopniowej medykalizacji choroby duszy i smutku oraz procesy stygmatyzacji, wykluczenia oraz uprzedmiotowienia związane z uznaniem kogoś za chorego.
Historia polskiego szaleństwa – Bernadetta Darska, Nowości książkowe - Blog Bernadetty Darskiej, 08.2018
Książka Fauchereau jest skierowana do zagranicznego odbiorcy, niezaznajomionego z schulzologią, o czym może świadczyć pierwszy rozdział będący wprowadzeniem do twórczości drohobyczanina. Ta zewnętrzna perspektywa, brak ograniczenia związany z powielaniem pewnych klisz interpretacyjnych daje autorowi dużą swobodę, pozwala na świeżość spojrzenia. Francuz wykorzystuje „Xięgę…” jako pretekst do rozważań obejmujących całe dzieło Schulza. Zamiarem Fauchereau jest umiejscowienie autora „Sklepów cynamonowych” na mapie nowoczesnej literatury i sztuki, pójście tropem inspiracji, współzależności i odniesień, intertekstualnych tropów, zarówno tych widocznych na pierwszy rzut oka, jak i bardziej ukrytych.
Fantazmatyczny świat Brunona Schulza – Grzegorz Marcinkowski, ArtPapier, 07.2018
Lipiec 2018
Historia literatury jako historia obrazów i tekstów na okładkach, serii literackich, wydawnictw, wydawców? Nuda? Branżowe przyczynkarstwo? Na pewno nie w wersji Włocha Roberta Calasso, eseisty (porywającego), erudyty (nieskończonego) i edytora (doskonałego). A przede wszystkim badacza mitów i ich wpływu na współczesną świadomość i podświadomość. W tym wypadku – mitu wydawcy. Od Aldusa Manucjusza, renesansowego drukarza, który ostatecznie nadał kształt nowoczesnej książce, po Kurta Wolffa, wydawcę m.in. Franza Kafki.
Ślad wydawcy – Paweł Goźliński, Książki. Magazyn do czytania, 07.2018
Ślad wydawcy to coś więcej niż wspomnienia i anegdoty, to namysł nad rolą edytora, w którym autor upatruje pierwiastka mitycznego. Widzi w nim niemal stwórcę, który powołuje coś z niczego. Pięknie to wszystko brzmi, ale jak wygląda przyszłość wydawców w dobie self publishingu i e-booków? Calasso, choć narzeka na zapaść rynku książki (czego znamiennym przykładem jest uwiąd czasopism literackich), jest dobrej myśli. „Nie myśl, że książki znikną” – zdaje się powtarzać za Umbertem Eco. A dopóki można tak pięknie pisać o książkach, jak robi to Calasso, literatura ma się świetnie.
Ślad wydawcy – Maciej Robert, Tygodnik Polityka, 07.2018
Maj 2018
Książka Atrament melancholii jest szalenie erudycyjną próbą wszechstronnego opisania i zinterpretowania melancholii. Wydaje się, że tylko ktoś taki jak Jean Starobinski mógł podjąć się tego zadania i że jest on jednym z nielicznych, który ma do tego narzędzia. Rozpoczynająca tom rozprawa doktorska to przede wszystkim opis historii medycyny, świadectwo historycznych zmagań, choć i tu już oczywiście ujawnia się wszechstronność autora, który w każdym momencie patrzy na zjawisko całościowo, jak humanista, a nie jak precyzyjny lekarz opisujący symptomy konkretnej jednostki chorobowej.
Atrament melancholii – Sabina Strózik, ArtPapier, 05.2018
Luty 2018
„Séméiotikè” czytana jako dokument historii idei pokazuje wykluwanie się podstawowych pojęć i narzędzi teoretycznych literaturoznawczego poststrukturalizmu. Czytelnik może więc zaobserwować, jak Kristeva, dokonując adaptacji pism Bachtina, wprowadza pojęcie intertekstualności, jak, przywołując „Anagramy” de Saussure’a, przeformułowuje rozumienie znaku, pisząc o rozpleniających się signifiants, i jak prezentuje nową teorię języka poetyckiego (rozumianego szeroko, po Jakobsonowsku, jako język twórczości artystycznej), przedstawianego już nie jako szczególny wariant języka ogólnego, ale jako proces „znaczącości”, obejmujący wszelkie możliwe użycia języka w ogóle.
Semeiotike. Studia z zakresu semaanalizy – Jan Zając, ArtPapier, 02.2018
Styczeń 2018
Komu znany jest Jerzy Ficowski? Na pewno miłośnikom prozy Schulza i poezji Papuszy. Odkrywca, Admirator, Opiekun, Promotor. Tak o nim zazwyczaj mówią ci, którzy wiedzą, że ktoś taki w ogóle istniał. I właśnie dlatego książka Kandziory bardzo się Ficowskiemu należy. Trochę na przekór niewiedzy, ale i wiedzy wyrywkowej. Oprócz Odkrywcy, Admiratora, Opiekuna, Promotora otrzymujemy Poetę i Autora Piosenek.
Poeta w labiryncie historii. Studia o pisarskich rolach Jerzego Ficowskiego – Aleksandra Buchaniec-Bartczak, Forum Żydów Polskich, 12.2017
Grudzień 2017
Zainteresowanych historią Oliwy zaintryguje już sama okładka – to plan Ogrodu Opackiego z wedutą ukazującą widoki autorstwa ogrodnika Johanna Georga Saltzmanna. W książce Rozmarynowskiej odnajdziemy wiele ciekawostek dotyczących Parku Oliwskiego, Wzgórza Pachołek, restauracji ogrodowej w Dolinie Schwabego czy też parku kuracyjnego w Jelitkowie. A wszystko to okraszone wieloma rycinami, mapami czy zdjęciami.
Ogrody odchodzące...? Z dziejów gdańskiej zieleni publicznej 1708–1945 (wyd. 2) – Tomasz Strug, StaraOliwa.pl, 12.2017
Czy to awangardowa twórczość Schulza wymusza równie “awangardowe” interpretacje; tak owej twórczości, cech osobowości autora, jak i faktów z jego życia? Dlaczego tak bardzo dba się o - często fałszywie pojmowane morale artysty, które powinno pozostać nieskazitelne? Wszak talent i charakter nie muszą iść w parze. Artysta i człowiek to dwie różne jednostki.
Wenus z Drohobycza – Aleksandra Buchaniec-Bartczak, Forum Żydów Polskich, 12.2017